SARS-CoV-2, zo heet het coronavirus officieel dat eind 2019 uitbrak in de Chinese stad Wuhan en de ziekte COVID-19 veroorzaakt. Het virus, dat oorspronkelijk werd overgedragen van vleermuizen op een handvol mensen, verspreidde zich begin 2020 over een groot gebied van China en ook in andere landen over de hele wereld werden de griepachtige symptomen (voornamelijk koorts en hoesten) gemeld. Sinds maart zijn er ook in België verschillende besmettingen vastgesteld.
Op de website van de Belgische overheid lezen we als volgt:
Het begrip ’tijdelijke werkloosheid’ heeft betrekking op werknemers die gebonden zijn aan een arbeidsovereenkomst maar van wie de werkprestaties tijdelijk zijn […] opgeschort. Als een werknemer tijdens een periode van tijdelijke werkloosheid geen loon krijgt, kan hij aanspraak maken op een werkloosheidsuitkering als tijdelijke werkloze.
Is uw bedrijf bijvoorbeeld afhankelijk van Chinese import, die omwille van het coronavirus vertraging oploopt, dan kan u beroep doen op het stelsel van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht. Hiervoor kan u een aanvraag indienen bij de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA).
Aftredend minister van Werk, Nathalie Muylle, voegde wel een belangrijke nuance toe aan deze maatregel, met name dat u als onderneming duidelijk moet kunnen aantonen dat er een directe link is tussen het coronavirus en de overmacht. Daarnaast blijven de ‘gewone’ voorwaarden voor een tijdelijke werkloosheidsregeling van toepassing: de aanleiding moet onvoorzien zijn, onafhankelijk van de wil van de werkgever (wat in dit geval zo is). Het normale uitvoeren van het werk moet volledig onmogelijk zijn, maar slechts met een tijdelijk karakter.
De regeling van tijdelijke werkloosheid geldt zowel voor arbeiders als voor bedienden.
Werknemers die in de tijdelijke werkloosheidsregeling terechtkomen, kunnen, al dan niet via hun vakbond, een uitkering aanvragen bij RVA. Omdat de werkloosheid gebeurt omwille van overmacht is er geen wachttijd voor de uitkering.
Met andere woorden: uw werknemers kunnen reeds vanaf de eerste dag werkloosheid omwille van het coronavirus aanspraak maken op een vervangend inkomen.
Er zijn 2 scenario’s waarin de werkloosheid kan aangevraagd worden
Toch is er nog een niet-onbelangrijke kanttekening. Het is niet mogelijk om uw werknemers in een tijdelijke werkloosheidsregeling te plaatsen, louter omdat ze terugkomen uit een regio waar het coronavirus werd geconstateerd. Als een van uw medewerkers bijvoorbeeld Noord-Italië heeft bezocht (al dan niet voor het werk) kan u hem niet preventief 2 weken op werkloosheid door overmacht plaatsen. Dit kan enkel als er concreet besmettingsgevaar is aangetoond door een arts.
Het is uiteraard wel toegestaan die werknemer voor te stellen om ter preventie van het coronavirus 2 weken van thuis uit te telewerken en zo mogelijke risico’s voor de andere collega’s te minimaliseren. Toegang tot de werkvloer verbieden is niet mogelijk. Bovendien kan je je werknemer niet verplichten om zich te laten onderzoeken op besmetting.
Blijkt later echter dat uw werknemer toch besmet is, dan is hij of zij op dat moment arbeidsongeschikt en valt onder de ziekteregeling, met een gewaarborgd loon van de werkgever. Ook de collega’s waarmee hij of zij nauw contact had (en daarom in quarantaine worden geplaatst op medisch advies) zijn op dat moment arbeidsongeschikt omwille van het coronavirus, met een gewaarborgd loon tot gevolg. Dit geldt zowel voor werknemers die worden opgenomen in een ziekenhuis of instelling, als voor werknemers die thuis in quarantaine worden geplaatst.
Wordt een werknemer ziek (al dan niet met het coronavirus) tijdens de tijdelijke werkloosheid, dan hoeft u deze geen gewaarborgd loon te betalen. Hij of zij zal op dat moment een uitkering moeten aanvragen bij zijn mutualiteit, in plaats van zijn gewone werkloosheidsuitkering van RVA.
Bovendien kan de werknemer niet zelf vragen om in tijdelijke werkloosheid geplaatst te worden. Bijvoorbeeld wanneer de school van zijn of haar kinderen tijdelijk sluit, is de zorg hiervoor geen geldige reden. Wanneer het onmogelijk blijkt om opvang te vinden, kan hij of zij wel familiaal verlof aanvragen. Een werknemer heeft elk jaar namelijk recht op 10 onbetaalde verlofdagen.
Onthoud bovendien dat een werknemer ontslaan omwille van de besmetting zal gezien worden als ‘ontslag zonder gegronde reden’ en dus nietig kan verklaard worden.